برخی از کالاها با توجه به قانون مالیاتی کشور شامل مالیات بر ارزش افزوده نیستند و معاف از مالیات می باشند ولی اکثر فروشنده ها از عدم آگاهی مشتری سوء استفاده می کنند و ارزش افزوده را از مشتری می گیرند.مثلا گرفتن این نوع مالیات از دارو تخلف است اما بسیار اتفاق می افتد .براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده مواردی اعم از اقلام زیر معاف از مالیات هستند:نان ، گوشت ، آرد نانوایی ، قند ، شکر ، پنیر ، روغن نباتی ، شیر ، سویا ، حبوبات ، برنج ، خدمات درمانی ، انواع دارو ، شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان ، لوازم مصرفی درمانی و بسیاری اقلام دیگر سبد کالا معاف از مالیات می باشد اما بسیاری از افراد سودجو زمان اجرای طرح سبد کالا مالیات بر ارزش افزوده را از دریافت کنندگان سبد کالا می گرفتند.
مطابق ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده دسته دیگری از کالاها معاف از مالیات بر ارزش افزوده اند که عبارتند از :
محصولات کشاورزی فرآوری نشده دام و طیور زنده ، زنبور عسل و نوغان ، آبزیان است همچنین انواع سم ، بذر و نهال ، کود ، خوراک دام و طیور می باشد.بخش دیگری از کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده عبارتند از : کتاب ، مطبوعات ، دفاتر ، انواع کاغذ چاپ و تحریر ، فرش دستباف ، مطبوعات و تحریری .کالاهایی که به صورت بلاعوض به نهادهای عمومی و غیر دولتی ، وزارتخانه ها ، موسسات دولتی اهدا می شود معاف از مالیات می باشند .کالاها و لوازمی که مسافر برای استفاده شخصی خود خریداری کرده است البته با رعایت سقف تعیین شده معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می باشد.
چه کسانی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند ؟
مشمولان مرحله اول ثبتنام
همه ی شخصیت های حقوقی و حقیقی که حداقل یکی از شرط های زیر را داشته باشند، مشمول ثبت نام مرحله اول بوده و ملزم به انجام تکلیف های قانونی ازتاریخ اول مهرماه ۸۷ به عنوان مؤدی(پرداخت کننده مالیات) خواهند بود و باید نسبت به ثبتنام در این نظام مالیاتی اقدام کنند.
مشمولان این مرحله شامل همه ی صادرکنندگان ، همه ی وارد کنندگان ، همه ی فعالان اقتصادی ک جمع فروش کالاها و ارائه خدمت های آنها در سال ۱۳۸۶ سه میلیارد ریال یا بیشتر بوده است ( به غیر از اشخاص حقیقی تابع شورای اصناف)، همه ی فعالان اقتصادی که جمع های ارائه خدمات و فروش کالای آنها در پنج ماه اول سال ۱۳۸۷، یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال یا بیشتر بوده است(به غیر از اشخاص حقیقی تابع شورای اصناف) در دوره اول اجرای قانون مشمول شدهاند.
مشمولان مرحله دوم ثبت نام
همه ی فعالان اقتصادی شامل افراد حقیقی و حقوقی شاغل در مشاغل موضوع بند الف ماده (۹۶) قانون مالیاتهای مستقیم، علاوه بر فعالان اقتصادی مشمول در ثبت نام مرحله اول وظیفه دارند به ثبت نام به عنوان مؤدی در این نظام مالیاتی با هر میزان فعالیت هستند. زمان اجرای الزامات و تکالیف قانونی مؤدیان مشمول ثبت نام مرحله دوم (اجرای کلیه مقررات و تکالیف قانون مالیات بر ارزش افزوده، از جمله محاسبه ، صدور صورت حساب ، وصول مالیات و درج و عوارض متعلقه و همچنین تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات و عوارض متعلقه به صورت دورهای) از تاریخ اول مهرماه سال ۱۳۸۸ است.
فهرست مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده مرحله دوم عبارتند از:
۱_ واحدهای تولیدی و کارخانه هایی که برای آنها پروانه بهره برداری یا مجوز تاسیس از وزارتخانه مربوطه صاده شده است.
۲_ موسسات و افرادی که ارائه دهنده خدمات مشاوره ای و مدیریتی اند .
۳_ هتل ها و متل های سه ستاره و بالاتر
۴_ بهره برداران معادن
۵_ نماینده های موسسه های صنعتی و تجاری اعم از خارجی و داخلی
۶_ افرادی که صاحبان موسسه های مهندسی و مشاوره های مهندسی هستند
۷_ ارائه دهنده های خدمات حسابداری ، دفترداری ، خدمات مالی ، حسابرسی
۸_ صاحبان موسسه های بازاریابی و تبلیغاتی
۹_ ارائه دهنده های انواع خدمات رایانه ای که شامل نرم افزار و سخت افزار و طراحی سیستم می شود.
۱۰_ حسابداران رسمی شاغل و موسسه های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی کشور
۱۱_ عمده فروش ها ، واسطه های مالی ، بنکداران ، فروشگاههای بزرگ ، نماینده های توزیع کالاهای وارداتی و داخلی و صاحب های انبارها
۱۲_ موسسه های حمل و نقل موتوری و باربری که مجوز از مرجع های ذیربط زمینی ، هوایی و دریایی دارند البته به استثناء بخش هایی که فقط به حمل و نقل مسافر می پردازند.
مشمولان مالیات بر ارزش افزوده مرحله سوم ثبت نام
همه ی شخصیت های حقوقی و حقیقی که با توجه به شرایط مراحل اول و دوم ثبتنام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشدهاند، در صورتی که در سال ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ جمع ارائه خدمات و فروش کالاها (غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف) آنها سه میلیارد ریال و بالاتر باشد، مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای قانون از تاریخ اول فروردین ماه سال ۱۳۸۹خواهند بود.
شخصیت های حقوقی و حقیقی که مشمول مراحل اول، دوم و یا مرحله ( سوم) ثبت نام و اجرای قانون نیستند، در صورتی که جمع ارائه خدمات و فروش کالاها (غیرمعاف) آنها در سال ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ بیشتر از دو میلیارد ریال باشد، میتوانند به منظور ثبت نام و اجرای قانون به صورت اختیاری درخواست خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ( معاونت مالیات بر ارزش افزوده) بدهند . این دسته از مودیان در صورت گرفتن مجوز ثبت نام از تاریخی که سازمان مربوطه تعیین و اعلام خواهد کرد، به عنوان مودی مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده به حساب خواهند آمد.
مشمولان مالیات بر ارزش افزوده مرحله چهارم ثبت نام
همهی شخصیت های حقوقی و حقیقی که باتوجه به شرایط مراحل اول، دوم و سوم ثبت نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشدهاند، در صورتی که مشغول به فعالیتهای موضوع بند ب ماده ۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر باشند، با هر میزان فروش یا درآمد مشمول مرحله چهارم ثبت نام، آموزش و اجرای قانون خواهند بود.
۱۲ گروه مشمول مرحله چهارم که از اول مهرماه ۱۳۸۹ عبارتند از :
۱_ صاحب تالارهای پذیرایی و رستوران ها
۲_ صاحب هتل های یک و دو ستاره و متل ها و هتل آپارتمان ها
۳_ فروشندگان سایر فلزات و آهن آلات
۴_ صاحب فروشگاههای خودرو و نمایشگاهها و بنگاه معاملات املاک
۵_ صاحب کارگاههای صنعتی ( غیر صنفی و صنفی که دارای حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر باشند )
۶_ فروشندگان طلا و جواهر و سایر فلزات زینتی
۷_ چاپخانه داران
۸_ صاحب تعمیرگاههای مجاز خودرو
۹_ صاحب دفترهای اسناد رسمی
۱۰_ صاحب دفترهای خدمات جهانگردی و مسافرتی
۱۱_ صاحب سینماها ، تماشاخانه ها و مکان های تفریحی و ورزشی
۱۲_ صاحب مرکز های ارتباطات رایانه ای ، دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت الکترونیک
مشمولین مالیات بر ارزش افزوده فراخوان مرحله پنجم ثبت نام
همه ی شخصیت های حقوقی که با توجه به شرایط مراحل اول ، دوم، سوم و چهارم ثبت نام،مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند، در صورتی که در هر یک از سالهای ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ یا ۱۳۸۹ جمع ارائه خدمات و فروش کالا (غیرمعاف یا معاف وغیرمعاف) آنها یک میلیارد ریال و بیشتر باشد مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون از اول مهر ماه سال ۱۳۹۰ خواهند بود.
همه ی شخصیت های حقوقی که قبل یا بعد از سال ۱۳۹۰ ایجاد، تأسیس و به ثبت خواهند رسید یا می رسند و حائز شرایط مذکور نگردیده اند، در صورتی که جمع ارائه خدمات و فروش کالا (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها در سال ۱۳۹۰ یا سالهای بعد، به یک میلیارد ریال و بیشتر برسد، از اولین دوره مالیاتی بعد از رسیدن به آستانه مذکور، مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون خواهند شد. اشخاص حقوقی که صرفاً به فعالیت ارائه خدمات و عرضه کالا معاف موضوع ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده اشتغال دارند، از ثبت نام و اجرای قانون در این مرحله مستثنی می باشند.
*مشمولین فراخوان مرحله ششم
شخصیت های حقوقی و نیز حقیقی (صرف نظر از مبلغ فروش سالانه) موضوع ماده «۹۵» قانون مالیاتهای مستقیم که به فعالیتهای زیر اشتغال دارند: سالن های غذاخوری ، سفره خانه های سنتی ، چلو کبابی ها ، اغذیه فروشی های زنجیره ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان و عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز.
*مشمولین فراخوان مرحله هفتم
درمرحله هفتم که از مهر ماه ۱۳۹۵ ابلاغ و اجرایی شده است، همه ی شخصیت های حقوقی فعال با هر حجم از فروش و یا درآمد از محل ارائه خدمات و عرضه کالا که به موجب فراخوان های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده اند، مکلف به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند.
سوال : شرکتی مکانی را جهت فعالیت خود طی قراردادی با موجر اجاره کرده است آیا به این قرارداد مالیات بر ارزش افزوده نیز تعلق میگیرد؟ با فرض آنکه موجر گواهی ارزش افزوده هم داشته باشد.
پاسخ : خیر ؛ مطابق قانون مالیات بر ارزش افزوده بر قراردادهایی که بین مستاجر و مالک بسته می شود به هیچ عنوان مالیات بر ارزش افزوده تعلق نمی گیرد.